Elfriede Jelinek - język wyzwolenia Elfriede Jelinek – Language Unleashed

Wielowątkowy portret pisarki i feministki Elfriede Jelinek, która w 2004 roku otrzymała Nagrodę Nobla za „ za muzyczny przepływ głosów i kontrgłosów w powieściach i sztukach teatralnych, które ujawniają z wyjątkową językową pasją absurdalność i imperatywność społecznych stereotypów”. Cytowane w filmie fragmenty literackiej twórczości autorki „ Pianiski”, której wznowienie w druku ukazało się na polskim rynku księgarskim na początku tego roku, wraz z bogato wykorzystanymi archiwalnymi nagraniami dokumentującymi jej życie i historię Austrii na przestrzeni lat, stanowią o wyjątkowości tego filmowego doświadczenia.

W jednej z przywołanych w filmie wypowiedzi Jelinek mówi o swojej twórczości w kontekście wczesnych wierszy, na które językowo wpływ miała również Grupa Wiedeńska i późne post-dadaistyczne gry językowe: „ To był wtedy dość wywrotowy akt, robienie sztuki politycznej, tylko że ja zawsze od samego początku, ponieważ wywodzę się z literatury eksperymentalnej... starałam się łączyć treści polityczne z nowymi formami estetycznymi”.

Film odsyła między to takich wydarzeń w historii Austrii jak masakra w Rechnitz w 1945, w której zamordowano zostało 200 Żydów w przeddzień wkroczenia do miasta Armii Czerwonej, i zmowy milczenia dotyczącej tamtych wydarzeń, oraz zamachu na czterech Romów w Oberwart in 1995 roku, który Noblistka przywołuje w dramcie „ Stecken, Stab und Stangl”. Jelinek w swojej twórczości obok wątków feministycznych równolegle dokonuje nieustannego rozrachunku z faszyzmem. Film obrazuje, jak te cechy jej twórczości wiązały się trudnym jej odbiorem w Austrii, gdzie oskarżana była o działalność antynarodową.

„Naprawdę wszystko zostało już powiedziane” – stwierdza cytowana pod koniec filmu Jelinek. Autorka nie pojawia się już publicznie. Zdecydowała się nie wyjaśniać więcej swojej twórczości. Film Claudii Müller – właśnie dzięki skupieniu na języku literatury tworzonej przez Noblistkę – umożliwia kontemplację i zrozumienie jej twórczości.